POBIEŻNA IMITACJA
Tym, co przy pobieżnej obserwacji wydaje się zmniejszeniem napięcia powierzchniowego i co ma faktycznie ten sam skutek mechaniczny, jest częściowe rozpuszczanie się galaretowatej ektoplazmy, które rozpoczyna się od wewnątrz, w miejscu, gdzie utworzyć się ma nibynóżka. Ten pogląd będący owocem nieskomplikowanych obserwacji uzyskał od tego czasu pełne potwierdzenie dzięki badaniom L. V. Heilbrunna. Kiedy szkodliwy bodziec dotyka powierzchni żyjątka, które się w odpowiedzi boleśnie jak gdyby kurczy i zaczyna od niego odpełzywać — dzieje się to wskutek przechodzenia w stan galaretowaty uprzednio ciekłych części plazmy, w miejscach bezpośrednio przylegających do pobudzonego. Kurczenie wynika z tego, że takiemu przejściu towarzyszy niewielkie zmniejszenie się objętości pro- toplazmy i ono też powoduje ów efekt mechaniczny podobny efektowi wzrostu napięcia powierzchniowego.